Verslag Stadsgevoel #3 Dingen die doen denken aan de Bijlmerramp

Op 1 oktober 2017 organiseerde Imagine IC Stadsgevoel #3, over ‘dingen die doen denken aan de Bijlmerramp’. 25 jaar na dato is de behoefte om herinneringen te delen nog groot. Onderling – tussen mensen die het meemaakten. Maar ook met mensen die er niet direct bij betrokken waren, maar die we deelgenoot willen maken van wat in het leven van hun stad- en landgenoten zo’n enorme impact heeft gehad. Tijdens Stadsgevoel #3 verkende Imagine IC met Bijlmerbewoners, andere betrokkenen bij de Bijlmerramp en museumprofessionals het tastbare en niet-tastbare erfgoed van de ramp. Riek Karg, Henno Eggenkamp en Akelei Hertzberger introduceerden de hulpverlenerspas, het mozaïeksteentje en het vliegtuigbrokstuk dat zij al die jaren hebben bewaard.

Hoe ontstijgen de herinneringen en aandenkens die in deze items zijn opgeslagen, het persoonlijke en worden ze van ons allemaal? Wat is het belang daarvan? Hetty Berg van het Joods Cultureel Kwartier, Eric van der Velde van Museum TwentseWelle en Eveline Sint Nicolaas van het Rijksmuseum bogen zich eveneens over deze vragen. Eveline Sint Nicolaas vroeg zich af of er misschien een generatie overheen moet gaan om te bepalen wat een collectieve herinnering of gezamenlijk erfgoed is. Eric van der Velde stelde dat mensen ook nu al veel verhalen en objecten kunnen voorstellen als erfgoed, maar dat het daarmee nog niet direct ‘van iedereen’ wordt. Hetty Berg benadrukte de grote kracht van persoonlijke verhalen en spullen om erfgoed te gaan delen, maar ook de praktijk van het museum waarin de museummedewerker besluit wat er in een collectie komt en wat niet.

De vraag of de Bijlmerramp in hele het land meer betekenis zou moeten krijgen, dringt zich op. De aanwezigen zijn het erover eens. Dit verhaal moet de Bijlmer uit, maar tastbare aandenkens met hun persoonlijke duidingen opnemen in een collectie is één ding. Het gaat erom dat steeds meer en nieuwe mensen het zien en ervaren in tentoonstellingen. Eric van der Velde voegt daaraan toe dat je zo niet alleen het verhaal naar buiten brengt – het deelt door te vermenigvuldigen –, maar ook slachtoffers van deze en andere rampen kunt verbinden. Erfgoedwerk kan, door collectieopname, tentoonstellingen en programmering daarbij, wellicht ook een therapeutische rol vervullen. Zoals alles zal ook de Bijlmervliegramp gedeeld erfgoed worden, doordat steeds meer mensen erover na- en doordenken en -praten.

Zo beschouwd is erfgoed iets dat ontstaat doordat verschillende mensen erdoor geraakt worden: getriggerd om vanuit hun eigen perspectief de (maatschappelijke) dialoog aan te gaan.