Spaanse stemmen

Imagine IC presenteert vanaf 6 juni 2012 op de OBA-vloer van Frankemaheerd op groot formaat vijf beelden uit de fotoserie Spaanse Stemmen van Gabriela Hengeveld. Hierin portretteert zij Spaanstalige immigranten in Amsterdam. Eén van de hoofdpersonen is José Antonio Cotacachi. Cotacachi (1965) kwam in 1992 uit Otavalo, Ecuador naar Nederland om geld te verdienen met zijn muziek. ‘Mijn moeder huilde toen ik wegging en ik zei dat ik na een jaar terug zou komen. Ik had maar één tas bij me.’ José Antonio vertelt nu bij ons zijn verhaal.

José Antonio Cotacachi ging wonen in de flat Klein-Kruitberg in de Bijlmer. Op 4 oktober 1992 stortte hierop een El-Al vrachtvliegtuig neer. In de nasleep van deze Bijlmerramp kon José Antonio een verblijfsvergunning krijgen. Hij besloot te blijven in de hoop op een betere toekomt. ‘Muziek is belangrijk in onze cultuur, maar het leven als straatmuzikant is zwaar en onzeker. Daarom is het belangrijk dat onze zoon in de toekomst een goed beroep kan uitoefenen.’ José Antonio woont met zijn vrouw Matilde, die hij in 1996 uit Ecuador haalde, en zijn zoon Marvin inmiddels is een eengezinswoning in Zuidoost.

Gabriela Hengeveld is fotograaf van documentair portret. Ze is afgestudeerd in Internationale Betrekkingen aan de Universiteit van Amsterdam. Ze specialiseerde zich in migratievraagstukken in Peru. Ze heeft een Peruaanse vader. Deze achtergrond en haar vrijwilligerswerk bij Casa Migrante. Diakonaal centrum Casa Migrante, ‘open huis’ voor Spaanstalige immigranten in Amsterdam, werd het vertrekpunt voor haar fotoserie. Opgericht in 1961, richtte dit centrum zich in eerste instantie op de Spaanse gastarbeiders die vanaf dat jaar naar Nederland kwamen. Vanaf de jaren zeventig, toen er steeds meer Latijns-Amerikanen kwamen – als politiek vluchteling, en weer later als huishoudelijke hulp of sekswerker –, veranderde Casa Migrante van een open huis voor Spanjaarden in een plek voor Spaanssprekende van overal.

Gabriela Hengeveld vertelt van deze nieuwe gemeenschap die zich vormt langs lijnen van taal. Ze tekende de verhalen van tientallen immigranten op uit even zoveel landen: ze interviewde hen, over hun immigratie en integratie, hun oude en hun nieuwe dagelijks leven en hun dromen. En ze fotografeerde hen: in hun eigen huis, op het werk of in hun buurt. En ze exposeerde en publiceerde eind 2010 een kleine selectie van de serie – om hen een stem te geven in het al zo druk bevolkte debat over immigratie en Nederlanderschap.

In Nederland zijn zo’n 45.000 Spaanstaligen uit het Caraïbisch gebied, Latijns-Amerika en Spanje. Uit dat laatste land kwamen er vanwege de ernstige economische crisis daar, in 2011 tweemaal zo veel als in 2010. Zij allemaal willen de verhalen van hun migratie en hun leven graag vertellen. Hengeveld betrekt in haar project nu steeds meer Spaanstaligen uit het Caribisch gebied. En op dit moment neemt vanwege de ernstige economische crisis in Spanje ook in Nederland de Spaanse immigratie weer toe (net als in Duitsland, zie voor beide recent de Volkskrant). Anders dan de vroegere gastarbeiders komen de eigentijdse immigranten op eigen houtje met Easy Jet, om hier met taalgenoten werk én vrienden te vinden. In de horeca of de bouw, bij voorbeeld.

Achtergrond voor de interesse van Imagine IC in Hengevelds werk is het feit dat de Spaanstalige gemeenschap hier nog steeds groeit, nieuwe verbindingen maakt (langs lijnen van taal naast landen van herkomst) en Spaanstaligen zich vaak onzichtbaar voelen. In februari 2012 maakte Imagine IC in de expo en het debat Zelf gemaakt een begin met dit thema: in samenwerking met de Universiteit Utrecht zoomde Zelf gemaakt in op de positie van vrouwen uit ex-Joegoslavië in Nederlandse media en opinie. Ze zijn met velen, vormen hier een gemeenschap die ‘daar’ niet bestond en worden nauwelijks gezien.